Σάββατο 5 Μαΐου 2012

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου - Σπαστική Κολίτιδα

Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου ή αλλιώς σπαστική κολίτιδα (Irritable Bowel Syndrome ΙΒS ή Spastic Colon) είναι δυστυχώς μία από τις συχνότερες στους ενήλικες διαταραχές του εντέρου μετά φυσικά από τη δυσκοιλιότητα και εμφανίζεται κατά κύριο λόγο στο δυτικό πολιτισμό.
Ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως σε ένα ποσοστό που αγγίζει ακόμα και το 20% σε πολλά μέρη με κύρια θύματα τις γυναίκες, αφού για κάθε 4 άτομα που νοσούν οι 3 είναι γυναίκες.
Συγκεκριμένα στη χώρα μας πάνω από ένα εκατομμύριο Έλληνες πάσχουν.

Σε κοινωνικό επίπεδο η σπαστική κολίτιδα επηρεάζει αρνητικά την ελεύθερη διατροφή, τη σεξουαλική λειτουργία, τις δραστηριότητες αναψυχής και είναι η δεύτερη κύρια αιτία που οι εργαζόμενοι απουσιάζουν από τη δουλειά τους μετά το κρυολόγημα.

Πρόκειται για την πάθηση της οποίας τα συμπτώματα είναι:
  • φούσκωμα και τυμπανισμός στην κοιλιά (κυρίως μετά το φαγητό)
  • διάρροια ή δυσκοιλιότητα 
  • ισχυροί κοιλιακοί πόνοι (μπορεί να υποχωρήσουν μετά από αφόδευση)
  • βλέννα στα κόπρανα 
  • αίσθημα ατελούς κένωσης (όταν κάποιος τελειώσει από την τουαλέτα). 
  • διαταραχή κενώσεων (πάνω από 3 ημερησίως ή κάτω από 3 εβδομαδιαίως)
Το χειρότερο σε αυτή την ασθένεια είναι ότι υπάρχει μεγάλος πόνος στο αριστερό ή κάτω δεξιό μέρος της κοιλιάς και δυσφορία για τα άτομα που πάσχουν τις περισσότερες φορές.
Δυστυχώς παρά τις έρευνες τα ακριβή αίτια που προκαλούν την ασθένεια δεν είναι ακόμα πλήρως εξακριβωμένα αν και η θεωρία που επικρατεί λέει ότι μπορεί να εμφανιστεί σπαστική κολίτιδα σε άτομα λόγω υψηλού στρες και άγχους. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, το άγχος και η κακή ψυχολογική κατάσταση των ατόμων (ή καλύτερα η ψυχολογική υπερένταση) είναι αρκετές για να πυροδοτήσουν τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας.
Πολλές φορές επίσης τα άτομα μπορεί να νιώσουν σπασμούς και έντονους πόνους μετά από κατανάλωση κάποιων συγκεκριμένων τροφίμων σε μεγαλύτερες από τις ανεκτές ποσότητες για αυτούς.
                                    

Δηλαδή παρουσιάζουν μία αυξημένη ευαισθησία σε κάποια τρόφιμα σε σύγκριση με ανθρώπους που δεν πάσχουν. Όμως οι τροφές δε θεωρείται ότι έχουν αιτιολογική συσχέτιση με τη νόσο.
Προσοχή η δυσανεξία στη λακτόζη που είναι διαφορετικό πράμα μπορεί να έχει παρόμοια συμπτώματα με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
http://yourdailynutritionist.blogspot.com/2012/05/blog-post.html
Για να αποκλειστεί η περίπτωση δυσανεξίας της λακτόζης, αρκεί η αποφυγή γαλακτοκομικών προϊόντων αλλά και άλλων με λακτόζη για λίγες μέρες.
Ο ασθενής αν έχει βελτίωση των συμπτωμάτων του τότε έχει δυσανεξία στη λακτόζη. Η δυσανεξία στη λακτόζη μπορεί να συνυπάρχει με τη σπαστική κολίτιδα.

Ακόμα ασθενείς με κοιλιοκάκη (η πάθηση που προκαλεί δυσανεξία στη γλουτένη η οποία είναι η κύρια πρωτεΐνη του μαλακού σιταριού, σίκαλης και κριθαριού) επίσης μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα με αυτούς που έχουν σπαστική κολίτιδα. Φυσικά μπορεί να έχουν και τα 2 προβλήματα ταυτόχρονα. Τότε πρέπει να γίνεται αποφυγή των τροφίμων που περιέχουν γλουτένη.
Χωρίς επαρκείς αποδείξεις, ίσως η ελάττωση ή αποφυγή της γλουτένης βοηθά στον έλεγχο των συμπτωμάτων για κάποιους χωρίς απαραίτητα αυτοί να έχουν κοιλιοκάκη αλλά μόνο κολίτιδα.

Η διάγνωση της σπαστικής κολίτιδας γίνεται με κάποιες εξετάσεις όπως ακτινογραφία παχέος εντέρου ή στομάχου, ορθοσκόπηση, κολονοσκόπηση, υπερηχογράφημα κοιλίας.

Η πάθηση αυτή οφείλεται σε λειτουργική διαταραχή και όχι σε κάποια οργανική βλάβη του εντέρου. Δεν έχει σχέση με φλεγμονές και δεν πρόκειται να προκαλέσει κάτι χειρότερο αν δεν υποβληθεί σε φαρμακευτική αγωγή. Αν και υπάρχει πλήθος φαρμάκων (πχ σπασμολυτικά σκευάσματα, καθαρτικά, αναλγητικά, αντικαταθλιπτικά) που ανακουφίζουν τα συμπτώματα της κολίτιδας δεν ενδείκνυνται και είναι συνήθως μία προσωρινή λύση, λόγω των παρενεργειών που έχουν αν χορηγούνται σε μακροχρόνια βάση.

Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και ιδιαίτερα στην περίπτωση αυτών με σπαστική κολίτιδα, όπου ΔΕ ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ και ευτυχώς κιόλας κάποιο αυστηρό διαιτολόγιο το οποίο θα ανακούφιζε θεωρητικά από τα συμπτώματα της ασθένειας.

Ο ασθενής που πάσχει αν θέλει να πάει καλύτερα και να βελτιώσει κατά πολύ το πρόβλημά του και να φτιάξει την ποιότητα ζωής του δε πρέπει σε καμία περίπτωση να βασιστεί στη φαρμακευτική αγωγή μονάχα.
Πρέπει να υιοθετήσει ένα κατάλληλο διαιτολόγιο το οποίο θα είναι μακροχρόνιο.
Υπάρχουν διάφορες τροφές οι οποίες προκαλούν τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου ΑΛΛΑ αυτές ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ίδιες σε όλους τους ανθρώπους διότι μπορεί να έχουν οι πάσχοντες ευαισθησία μόνο σε λίγες ή και μία από αυτές.
Οι ασθενείς πρέπει να ενθαρρύνονται από το γιατρό και διατροφολόγο τους να ακολουθούν μία σωστή και πλήρη σε μίκρο- και μάκρο-θρεπτικά συστατικά διατροφή αποφεύγοντας μόνο ότι τους προκαλεί συμπτώματα.
Η εφαρμογή υποθερμιδικών διαίτων με 1000kcal και κάτω που έχουν συνήθως στόχο τη μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να προκαλέσει δυσκοιλιότητα ή ακόμα και να πυροδοτήσει τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας.

Τα τρόφιμα που πειράζουν ενδεικτικά μπορεί να είναι:
  1. Πλήρη κυρίως δημητριακά (σιτάρι ολικής, πίτουρο, κλπ)
  2. Πατάτες, κρεμμύδια
  3. Εσπεριδοειδή
  4. Ποτά ή τροφές που περιέχουν καφεΐνη
  5. Μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ
  6. Τεχνητά γλυκαντικά
  7. Κόκκινο κρέας
  8. Τηγανιτά
  9. Γαλακτοκομικά (κάποιες φορές ο συνδυασμός γάλακτος με σοκολάτα)
Επίσης άλλοι παράγοντες που πυροδοτούν τα συμπτώματα είναι:
  1. Όπως είπαμε σε καταστάσεις έντονης ψυχολογικής φόρτισης και στρες.
  2. Όταν η γυναίκα έχει περίοδο.
  3. Η υπερφαγία σε κάποιο γεύμα.
  4. Η λήψη κάποιων φαρμάκων που κάνουν το παχύ έντερο να κάνει σπασμούς.
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου όπως προαναφέραμε μπορεί να έχει είτε το σύμπτωμα της διάρροιας είτε το σύμπτωμα της δυσκοιλιότητας
Ανάλογα ποιο από τα 2 συμπτώματα επικρατεί συστήνεται και η κατάλληλη διατροφή.
Δηλαδή αν ο ασθενής παρουσιάζει δυσκοιλιότητα τότε μία δίαιτα που να περιέχει φυτικές ίνες (ποτέ όμως υπερβολικά πολλές) συστήνεται. Συγκεκριμένα συστήνεται η μεγαλύτερη λήψη υδατοδιαλυτών φυτικών ινών στη διατροφή καθώς επίσης και να πίνει περισσότερο νερό.
Από την άλλη, αν επικρατεί η διάρροια τότε η πρόσληψη φυτικών ινών και ειδικά αυτών που δεν είναι υδατοδιαλυτές πρέπει να μειωθεί καθώς επίσης και να αποφεύγετε τη σορβιτόλη (γλυκαντικό). Η σορβιτόλη υπάρχει συχνότερα στις τσίχλες και τα αναψυκτικά και άλλα προϊόντα light. Επίσης μπορεί να βοηθήσει σημαντικά να μην καταναλώνετε τα φρούτα ή και τα λαχανικά μαζί με τα κουκούτσια και τη φλούδα.
Για περισσότερες πληροφορίες εδώ το National Institute of Health and Clinical Excelence (NHS) έχει περαιτέρω πληροφορίες.
http://www.nice.org.uk/nicemedia/pdf/NICEBDAIrritableBowelSyndromeDietaryInformationResourcev2.pdf

Τροφές που κυρίως περιέχουν κυρίως υδατοδιαλυτές ίνες είναι:
η σίκαλη, οι νιφάδες βρώμης, το κριθάρι, φρούτα όπως μπανάνες, μήλα, ριζώδη λαχανικά όπως καρότα, πατάτες, χρυσοί λιναρόσποροι, κλπ.
Τροφές που κυρίως περιέχουν μη υδατοδιαλυτές ίνες είναι:
ψωμί ολικής άλεσης, πίτουρο, δημητριακά, σπόροι και ξηροί καρποί (εκτός των χρυσών λιναρόσπορων).

Μόνο οι υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες φαίνεται να βοηθούν κατά του συνδρόμου ελκώδους κολίτιδας και κυρίως σε αυτούς με δυσκοιλιότητα.
Οι υδατοδιαλυτές ίνες λοιπόν μπορεί να βελτιώσουν γενικά τα συμπτώματα αλλά δεν φαίνεται να επηρεάζουν και να συμβάλλουν στη μείωση των πόνων.

Οι μη υδατοδιαλυτές όχι μόνο δε βοηθούν αλλά πολλές φορές επιδεινώνουν τα συμπτώματα.
Η σεροτονίνη φαίνεται από έρευνες να συσχετίζεται πολύ με την σπαστική κολίτιδα (για αυτό το λόγο κιόλας ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει αντικαταθλιπτικά). Παρεμβαίνει στη ρύθμιση της κινητικότητας και της αισθητικότητας του παχέος εντέρου.
Προσωπικά, με ανησυχεί η προσπάθεια που γίνεται από τη συμβατική ιατρική να διορθώσει το πρόβλημα με το να μπλεχτεί με τη σεροτονίνη χορηγώντας φάρμακα που την επηρεάζουν αφού η σεροτονίνη είναι μία σημαντικότατη ορμόνη νευροδιαβιβαστής που εμπλέκεται σε ένα τεράστιο εύρος λειτουργιών του οργανισμού μας. 
Πιθανές παρενέργειες των φαρμάκων για παράδειγμα που λειτουργούν είτε σαν αγωνιστές είτε σαν ανταγωνιστές για τους υποδοχείς της σεροτονίνης είναι η σοβαρή δυσκοιλιότητα και η ισχαιμική κολίτιδα.

Οι συμβουλές που δίνονται για τους ασθενείς είναι οι εξής:
  • Να προσπαθήσετε να μη νιώθετε άγχος για την πάθησή σας, η οποία είναι καλοήθης και δε πρόκειται να προκαλέσει κάτι χειρότερο όπως καρκίνο. Αν την αποδεχτείτε τα πράματα θα πάνε πολύ καλύτερα.
  • Να μασάτε πολύ καλά την τροφή σας γύρω στις 20 φορές τη μπουκιά και να τρώτε αργά.
  • Να τρώτε μικρά γεύματα και συχνά και ποτέ να μην τρώτε υπερβολικά πολύ.
  • Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση φυτικών ινών όπως πιτυρούχων κλπ τα οποία δίνουν στο σώμα απότομα μεγάλες ποσότητες ινών. Να τρώτε όμως σαλάτα απαραιτήτως με τα γεύματά σας.
Η κατανάλωση περίπου σχετικά υψηλής ποσότητας (20-25g) υδατοδιαλυτών φυτικών ινών ημερησίως συστήνεται σε περίπτωση δυσκοιλιότητας μαζί με την κολίτιδα. Όμως πρέπει να δίνεται προσοχή η πρόσληψη των ινών αυτών να γίνεται σιγά-σιγά σε διάστημα μίας εβδομάδας ή και περισσότερο έτσι ώστε να αποφευχθούν τυχόν συμπτώματα όπως ο τυμπανισμός.
Το κουάκερ με χρυσούς λιναρόσπορους αν δε σας πειράζει μπορεί να είναι πολύ καλή τροφή.
  • Πίνετε άφθονο νερό (8-10 ποτήρια ημερησίως ή 2-3 λίτρα) και υγρά (τσάγια χωρίς καφεΐνη, κλπ) αλλά όχι αναψυκτικά.
  • Για την αποφυγή του στρες να ασκείστε εφαρμόζοντας τη yoga ή διαλογιστείτε. Βοηθούν πολύ στη yoga στάσεις που γυμνάζουν τους κάτω κοιλιακούς. Επίσης η ύπνωση και η ψυχοθεραπεία, η γνωστική θεραπεία (cognitive therapy)  φαίνεται να βοηθούν κάποιους ανθρώπους.
  • Περιορίστε τα φαγητά με πολλά μπαχαρικά και υπερβολικό λίπος.
  • Μην καπνίζετε αφού η νικοτίνη προκαλεί σπασμό του εντέρου.
  • Βρείτε ποιες τροφές επιδεινώνουν την κατάστασή σας και αποφύγετέ τες
Αν έχετε καταλάβει για παράδειγμα ότι τα αμύγδαλα σας πειράζουν όποτε τα τρώτε, αποφύγετέ τα έτσι ώστε να μην έχετε συμπτώματα.  
Αυτό ισχύει και με τα φρούτα και λαχανικά αφού μπορεί κάποια να μη σας πειράζουν σε αντίθεση με άλλα. Μάλιστα η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών ενδείκνυται.
  • Να αθλείστε συχνά και ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς για να γίνει σύσφιξη των στομαχικών μυών. Συστήνεται άσκηση 30 λεπτών άνω της μέτριας έντασης 5 φορές την εβδομάδα.
  • Καταναλώνετε προβιοτικά
Φαίνεται πως κάποια στελέχη "καλών" βακτηρίων συμπληρωματικά βοηθούν πολλούς ανθρώπους με πρόβλημα αν και χρειάζονται κάποιες επιπλέον μελέτες. Κάποια είναι τα Lactobacillus plantarumBifidobacteria infantis, Bifidobacteria infantis. Επίσης φαίνεται και ότι το αγαπημένο μας γιαούρτι μπορεί επίσης να βοηθήσει στη βελτίωση των συμπτωμάτων. 

  • Τέλος κάποιες "φυτικές" συνταγές φαίνεται χωρίς βέβαια επαρκείς αποδείξεις για τη μάζα ότι μπορεί να βοηθήσουν. Το μινθέλαιο (peppermint oil), η κάνναβης, η Commiphora mukul, η Plantago ovata είναι κάποια. Το εκχύλισμα από πολλά βότανα Iberogast, βρέθηκε να εμφανίζει αρκετά μεγαλύτερη επιτυχία σε σύγκριση με το placebo και όσον αφορά στη μείωση των συμπτωμάτων της κολίτιδας αλλά και την κλίμακα του πόνου που μειώνει μετά από 4 εβδομάδες θεραπείας.


Ένα παράδειγμα τροφίμων που θα μπορούσατε να δοκιμάσετε τα οποία μπορούν να βοηθήσουν να θεραπευτεί το σύνδρομο είναι:
  • 3 φέτες ψωμιού ολικής άλεσης ημερησίως (όχι όλες μαζί).
  • Ρύζι (μισό φλιτζάνι μπορεί να περιέχει αρκετή ποσότητα φυτικών ινών).
  • Κατανάλωση οσπρίων σε μικρές μερίδες (πάντα ανάλογα τις ανοχές του καθένα).
  • Προτιμήστε τα βραστά λαχανικά (ντομάτα, αγγούρι, μαρούλι, κλπ) ή στον ατμό αντί των ωμών.
  • Φρούτα που δε σας πειράζουν όπως ίσως είναι σταφύλια, ακτινίδια, ροδάκινα, μπανάνες, ανανά, βατόμουρα, καρπούζι, κλπ.
Τέλος ένα "κόλπο" για την καταπολέμηση του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου και της δυσκοιλιότητας είναι να κάνετε το εξής:
Επιλέξτε 2 ώρες σταθερές κάθε ημέρα (πρωινή και απογευματινή) και τότε να πηγαίνετε στην τουαλέτα άσχετα αν νιώθετε ή όχι την ανάγκη. Θα κάθεστε για περίπου 5 λεπτά.
Αυτό θα βοηθήσει πολύ αν το κάνετε σε καθημερινή βάση να επαναλειτουργήσει το αντανακλαστικό της αφόδευσης.

Πάντως ο έλεγχος του άγχους και η αποφυγή των "σωστών" για τον καθένα άνθρωπο τροφίμων αλλά και κατανάλωση άλλων εξίσου υγιεινών τροφίμων φαίνεται να είναι η λύση για τα άτομα που υποφέρουν από αυτή την πάθηση. Βεβαίως και η ορθή λήψη κάποιων φαρμάκων όταν αυτά είναι απολύτως απαραίτητα βοηθούν πολύ στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Να ξέρετε ότι αν η πάθηση μείνει χωρίς κάποια φαρμακευτική θεραπεία ΔΕΝ πρόκειται να εξελιχθεί σε άλλες παθολογικές καταστάσεις διότι είναι μία απολύτως καλοηθής πάθηση.
Δεν απειλεί τη ζωή ούτε το έντερο σαν όργανο αλλά ταλαιπωρεί τους πάσχοντες πολύ.
Ducrotté P. Presse Med. 2007 Nov;36(11 Pt 2):1619-26. Epub 2007 May 8. Irritable bowel syndrome: current treatment options.


Shen YH, Nahas R. Can Fam Physician. 2009 Feb;55(2):143-8.
Complementary and alternative medicine for treatment of irritable bowel syndrome.



Francis CY, Whorwell PJ. Lancet. 1994 Jul 2;344(8914):39-40.
Bran and irritable bowel syndrome: time for reappraisal.


Nikfar S, Rahimi R, Rahimi F, Derakhshani S, Abdollahi M. Dis Colon Rectum. 2008 Dec;51(12):1775-80. Epub 2008 May 9. Efficacy of probiotics in irritable bowel syndrome: a meta-analysis of randomized, controlled trials.




IBS diet: Can yogurt ease symptoms? Mayo Clinic. May 21, 2008.


Effect of fibre, antispasmodics, and peppermint oil in the treatment of irritable bowel syndrome: systematic review and meta-analysis. BMJ 2008; 337 doi: 10.1136/bmj.a2313 (Published 13 November 2008)



Verdu EF. Am J Gastroenterol. 2011 Mar;106(3):516-8. Editorial: Can gluten contribute to irritable bowel syndrome?


Madisch A, Holtmann G, Plein K, Holz J (2004). "Treatment of irritable bowel syndrome with herbal preparations: results of a double-blind, randomized, placebo-controlled, multi-centre trial". Aliment Pharmacol Ther 19 (3): 271–9. doi:10.1111/j.1365-2036.2004.01859.x. PMID 14984373.

Wald K., Kelber O., Weiser D., Laufer S., Heinle H. "Effects of STW 5 and its single extracts on ileal oxygen radical production induced by histamine" Planta Medica 2009 75:9

Izzo, A. A.; Sharkey, K. A. (2010). "Cannabinoids and the gut: New developments and emerging concepts". Pharmacology & Therapeutics 126 (1): 21–38. doi:10.1016/j.pharmthera.2009.12.005. PMID 20117132. edit

Printz, C. (2010). "A "natural" in the hunt for anticancer compounds. Researcher spans the globe in quest for cancer-fighting plants". Cancer 116 (23): 5341–5342. doi:10.1002/cncr.25779. PMID 21171231. edit

a b Rahimi, R.; Shams-Ardekani, M.; Abdollahi, M. (2010). "A review of the efficacy of traditional Iranian medicine for inflammatory bowel disease". World journal of gastroenterology : WJG 16 (36): 4504–4514. PMC 2945480. PMID 20857519

Αφιερωμένο στην πάσχουσα Χαρά η οποία είναι από τα πιο αγαπημένα μου πρόσωπα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου